Garnaqsi: Tahrribe mise Qurbajooge; Jaahil mise
mutacalin.W/Q: Prof.Abdi A. Jama.
Haddii uu ku
guulaysto tahriibta iyo dalandoolka wuxu u dallacayaa qurbojoog. Markaa waa qof
muwaadin ah oo fiican. Wuxu ka mid
noqonayaa kuwa dalka soo dhisa,
dadkeenana soo masruufa, Haddii uu ku guuldarraysto waa qof aan la jeclayn,
waxana dusha lagaga tuuraa nacdal.........Ma sidaas-baa?!!!!
Dhinaca kale,
markaynu ka hadlayno maxaa sabab u ah tahriibta. Marka hore, wali ma ka samaynay daraasad
cilmiyeysan, marka laga yimaado fikradaha aynu meelahaa ku qor-qorno ama
hadallada gole ka fuulka ah ee aynu ka tuur-tuuro kulamada iyo xafladaha faraha
badan ee aynu gaalaa baxno.
Waxan halkan ku
soo gudbinayaa fikrad laga yaabo in ay sees u noqon karto cilmi-baadhista loo
baahan yahay in lagu sameeyo arrinkan labada weji leh: Qurbo joogVsTahriibe.
Daraasadda aynu kor ku soo sheegnay marka la sameeyo, waxa dhici karta in ay
beeniso ama ay ayiddo fikraddan aan halkan ku soo bandhigi doono ee la
xidhiidha sababta keentay tahriibka.
Figradda u
horraysaa waxay odhanaysaa, Tahriibta waxa salka u ah ma aha inankii ama
inantii oo darxumo ku dhacday. Waxay u badan yihiin dad la daryeelay hadday
noqoto xagga cuntada, huga, ama hoyga, maadaama inta badan ay ka soo jeedaan
qoysas iska ladan ama meel dhexaad ah. Markaa sababtu maxay noqon kartaa? Waxay
figraddu leedahay: Sababta Tahriibtu waa arrin nafsi ah(psychology), taasoo uu
inanku ama inantu ay tabayso wax ka maqan. Talow, waxaasi waa maxay?
Figraddu waxay
leedahay dhallintu waxay tabayaan in aynaan u samayn tusaalihii ay ku dayan
lahaayeen ee ay higsan lahaayeen(Role
models). Matalan, waxay u arkaan in ay luntay mudnaantii iyo wixii lagu mutaysanayay
mudnaanta. Waxaan is leeyahay mashkiladdan ayaa ugu muhiimsan marka laga
hadlayo waxyaalaha sababa tahriibta , taasoo ka dhigaysa asbaabaha kale qaar soo- raac ah.
Arrinkaas aynu kor
ku soo sheegnay ee mudnaanta luntay waxay xidhiidh la leedahy inqilaabka la
yaabka leh ee ku dhacay dadkeena dhawr iyo labaatankii sannadood ee u danbeeyay,
halkaas oo turubkii nolosha oo dhan uu isku dhex-daatay. Wixii innagu dhacay
wax sahlan muu ahayn. Haddii aad u haysato in waddankan iyo dadkani u baahan
yihiin maamul kaliya, gu’ maad j irin. Wuxu waddankani u baahan yahay dib u
unkid iyo dib u qaabayn. Waxba yaan lagu deg-degin gidaar dhisid iyo bilic
samayn. Maah-maah Somaaliyeed baa tidhaa : “Milil dusha lagama
dhayo”.
Qalad hayga
fahmin, ma ahi qof aad u muxaafid ah ama
midigta fog ah. Runtii, anigu, shaqsi ahaan, isbeddelka waan jecelahay, laakiin kii ina soo
maray wuxu ahaa mid qiyaame ah(Revolution
not evolution) oo ay adag tahay sida wax-walba halkii saxda ahaa dib loogu soo celiyo.
Jaahilkii ama badawgii ayaa ina fahmay intii aynu rogmad-ka ku jiray, ka dib
markii uu arkay kuwii mutacallimiinta sheeganayay ee hoggaanka dalka lagu aaminay oo qabyaalad walaaqanaya. Oo yaa
ka badiya isaga taas, yaase ka laan-dheeraysan, haddii arrinka meesha lagu
hayaa intaas uun yahay. Aniguna--qoraaga
maqaalka—daw iyo garba waan siiyay ninkaa odayga ah, waliba xaal-na waan ugu
darayaa soo hadal qaadkaa aan soo hadal qaaday. Hooraayihii Burco ayaa laga
hayaa: “Ciyaalkii baa i ogaaday”.
Laakiin, ma laga yaabaa inuu Hooraaye
isagu foolka lahaa.!!!!!!!
Dheegasho: www.profabdiali.blogspot.com
Magac-qoraal:Abdo
Great Article, I read it in the newspapers a month or so back but it still resonates with me, enjoyed the second reading!
ReplyDelete