ma ka gudbi karaa imtixaanka maamul-wanaagga.

Ma ka gudbi karnaa imtixaanka maamul wanaagga? W/Q:   Prof. Cabdi Cali Jama.

Maamul wanaagu waa habka loo adeegsado awoodda tiiyoo la rabo qofka masuulka ahi inuu muujiyo bannaanyaalnimo, iyo inuu ogalaado in lala xisaabtamo iyadoo loo wada hoggansan yahay sarraynta sharciga. Marka lagu dabaqayo dawlad ama shirkad ama haya’d, mabaadida guud waa isku mid. Waxase jira farqiyo yaryar oo u dhexeeya marka mid kasta gudihiisa laga hawlgalayo.

Taas aan kor ku soo sheegnay waxay ku biyo shubaysaa la dagaallanka musuqmaasuqa, eexda iyo danaysiga doqoniimada ah dhammaantii. Sidaa darteed waa sababta aanay u kala hadhin labada kalmadood ee maamulwanaagga iyo la dagaalanka musuqmaasuqu. Haddii musqmaasuq jiro waxay la macno tahay maamul wanaag ayaan meeshaa ka jirin. Sidaa lidkeeduna waa sax.

Innagu haddii aynu dib ugu noqonno sooyaalkeenna iyo dhaqankeenna, waxu ahaa maamulkeenu mid ku dhisan kalsooni iyo is aaminaad taasoo qofka la aaminay uu xakame u ahaa qiimigiisa iyo sharaftiisu, kan mauuliyadda u dhiibtayna uu kalsooni ku qabay in hebel aanay ka suuragalayn waxyaalaha qaarkood. Si kastaba ha ahaatee, taasi waxay ahayd mid shaqayn karaysay waagii mujtamacu tirada yaraa, taasoo la yaqaanay qof kasta wuxu galo iyo wuxu gudo. Sidaa awgeed, waxa dhici jirtay in boqolkiiba sagaashan ay arrimuhu u socdaan si toos ah oo wax is weydaarisku ku yar yahay.

Hadda iyo maanta oo dadkii bateen, shaadhadhkii la isu soo xidhanayayna bateen, taasoo dawladnimo, ganacsi, iyo samafal intaba la isugu soo dhuuman karo, ma shaqayn karayso sheekadii ahayd in qof ama koox kaligeed lagu aamino awood ama adduun innaga dhexeeya waayo  khasaaraha ka dhalanyaa wuxuu noqonayaa mid saamayn ku leh nolosha jiilasha iyo facaca kala danbeeya. Maxaa yeelay sida dadkii u bateen ayay awooddii dawladnimo iyo tiradii adduunkuba u korodhay. Waagii hore ee dadku ay yaraayeen isla markaana ay u kala qoqobnaayeen qabiil qabiil, awoodda iyo adduunka meel ku ururi karaa wuxu ahaa mid kooban oo ay ka soo kaban karaan ciddaasi haddii wax qaldamaan. Laakiin intii qarnimada iyo dawladnimada aynu yagleelnay, waxaad ogaataa awoodda iyo adduunka aynu isugeyn karnaa inuu yahay mid aad u badan oo aan laga soo waaqsan Karin haddii cidda loo dhiibay ay la kufto xilkaa culus. Taasoo imanaysa marka la waayo xakamaha maamul wanaagga aynu ka hadlayno oo ah imitixaanka ugu adag ee u yaalla waddanka raba inuu u gudbo horumar iyo badhaadhe.

Prof. Abdi Ali Jama

Abdirrahman99@hotmail.com

Profabdiali.blogspot.com