Friday, May 24, 2013

Mogadisho folks, stop misconstruing




Mogadisho folks, stop misconstruing. By: Prof. Abdi A. Jama.

 What about if it is you who suggested separation first?.  Yes……yes….It is us who are determined to get back our sovereign independent state. Not being recognized has nothing to do with you as Mogadisho people as such. It would be the same for you, were you put in our shoes. Had you have the initiative of seceding yourself from Hargeisa, you would not have been able to do so according to international law, unless we agree. However, it happened that Hargeisa  wishes to leave this time,  and has not been recognized so far. So, there is nothing special Mogadisho has for Hargeisa.

Having said that, we should not feel ashamed to ask you for leave. Similarly,  you should not feel  being in a better position or somewhat superior by being asked for that. Simply because, the situation could have been the opposite or reversed. For instance, when Moscow-- the head-quarter of former Soviet union --wanted to separate itself from the rest of USSR. It had not done so unilaterally, because it could not had done so from international law perspective. Moscow  had actually reached an agreement with each and every republic of former soviet union. Other-wise, it would not had been possible for Moscow to leave or abandon the rest of the country.

So, it is something normal to do such business with each other, provided that you don’t misconstrue and think that you have some power over us. I know you—Mogadisho people-- are very prone to fall in this fallacy. Simply because, I  ,very well,  understand psychology of Mogadisho people and  how they see life. As a student who lived in Mogadisho for five  years, a Mogadisho guy, even in his narrative of every day events, he tells you that someone has been sucked, beaten or got rid of.  They see the life as fight in the jungle, every one is trying hard to win unkindly over the rest. This is my judgment or perception of them. I could be wrong. However,  To be fair, we cannot always generalize . To my knowledge, many good mogadisho people are out there.

People with such attitude, can easily misunderstand Somaliland case, not only denying history of the two countries and the union, but also they may assume that such a situation is strength for them and weakness for Somali-land. And this may lead them to reserve what they believe to be a privilege for them, so we, Somalilanders, would be deprived of rational partner with whom we could do business with. And that is why I wrote this article, at least, for those of them who are educated and free from shackles of Mogadisho culture.

All in all, Hargeisa has nothing special for Mogadisho, and Mogadsiho has nothing special for Hargeisa. It is a normal deal. Yesterday,  union. Today, separation.  Either Mogadisho or Hargeisa could have launched such initiative and the other should respond rationally and responsibly as a reliable partner. If not, the road would be rough apparently for both of us. If , so far, not convinced, ask history how things would end up in such situations.
Source:profabdiali.blogspot.com
Pen-name:Abdo



Reer Xamarkaw, ma aha sidaas.




Reer xamarkaw, ma aha sidaas. W/Q: Prof. Abdi A. Jama.

 Miyaanay dhici karteen in xaggiina ba ay ka timaaddo aan iska kala tagno!!!! Haa…….haa…Annaga ayaa go’aansanay oo ku adag in aan la soo  noqonno dawladnimadayadii oo madax bannaan. Haddii aan nala icitiraafin illaa immika ma aha , wax sidaad mooddeen,  annaga gaar noo ah. Waa arrin idinkaba idin ku dhici kari lahayd, haddii aad halkayaga oo kale taagan tihiin. Haddii hindisaha gooni isu taaggu idinka xaggiina ka iman lahaa, Matalan, suuragal idiin may ahaateen marka la eegayo sharciga caalamiga ah in aad iska tagtaan. Macnaha, Hargeisa iska may daan jari karteen illaa dadka Hargeisa idinka  yeelaan. Si kastaba ha ahaatee, immika Hageisa ayaa codsigu ka yimid in ay iska jarto Muqdisho. Lamana icitiraafin wali, markaa maxaa ku jaban?
                                                                                             
Makaan intaa sare idhaa, ma aha inaan ka xishoonno inaan idin weydiisanno in aan iska tagno, idinkuna ma aha inaad is mooddaan inaad cid wax dheer tihiin maadaama wax la idin weydiistay. Maxaa yeelay, arrinku wuxu noqon karayay sidan lidkeeda. Tusaale ahaan Moosko oo xaurun ama caasimad u ahayd dawladdii weyneyd ee Sovietkii buruburay,  markii ay rabtay in ay iska jarto jamhuuriyadaha kale, is ka may tagin uun ee mid kasta waxay la gashay heshiis ah aan iska kala tagno. Haddi aanay sidaa yeelin suuragal umay noqoteen Moscow In ay iska tagto oo iskaga dhawaaqdo dawlad gooninya.  Maxaa yeelay,  taasi waxay ka soo horjeedda curfiga qeynuunka dawliga ah.

Markaas , waa wax iska caadi ah in sidan loo macaamilo oo lays weydiisto aan iska kala tagno, laakiin waa mid subxaanalah, haddii dhinaca kale qalad fahmo oo uu u qaato in fadli uu dheer yahay kan kale awgiis wax loo weydiisanayo. Waliba reer xamarku in ay sidan qaldan u fikiraan oo ku saaqidaan fahanka sheekadan aad bey ugu nugul yihiin. Markaan arday ka ahaa Muqdisho muddo shan sano ah, waxan fahmi karaa sida ay u fikiraan. Xataa marka sheeko caadiya uu ka sheekaynayo qofka reer xamarka ahi waxa ku jirta hadal micnihhiisu yahay cid baa laga takhalusay, loo dhammeyay, aakhiro loo diray IWM. Markaa waxad fahmi karta in ay nolosha u arkaan meel lagu kala aargoosto oo lagu kala reeyo. Waa sida aan u qiimeeyay anigu. Waanan qaldanaan karaa. Dabcan, waxa laga hadlayaa,  had iyo jeer,  waa isku celcelis ee lama caam yeeli karo, maxaa yeelay waxa jira dad badan oo fiican oo reer xamar ah.

Dadka u fikiraya sidaa aynu kor ku soo sheegnay, waxay si qaldan u fahmi karaan qadiyadda Somaliland. Ma aha inay dafirayaan midawgii aynu wada galay inagoo laba dawladood ah oo kaliya, laakiin waxay u fahmi karaan weydiisashada aynu nidhi aynu iska kala tagno in ay iyaga u tahay guul iyo awood , innagana guul darro iyo jilayc. Taasi waxay keenaysaa in ay is adkeeyaan oo ay u qaataan in ay wax gaar ah Muqdisho ay Hargeisa u hayso. Nassib darro , tani waxay keenaysaa in Somaliland ay weydo cid ay la xaajooto oo garawshiiyo leh. Taasi waa sababta aan u qoray maqaalkan. Waxa la arkaa in kuwooda wax bartay ee ka xoroobi kara dhaqanka fikirka liita, in ay inoo soo joogsadaan oo ay u caqli celiyaan kuwo kale.

Ugu danbeyntii, Hargeisa waxba uma hayso  muqdisho, Muqdishona waxba uma hayso Hargeysa. Waa wax iska caadi ah  oo dhex mara banii’aadamka. Shalay waxay ahayd aan midowno, maantana waa ma iska kala tagnaa. Midkeen uun baa bilaabi lahaa, markaa ka kale waa inuu si masuuliyadi ku jirto ula shaqeeyo kan kale. Haddii kale dariiq adag ayaynu labadeenuba afka saari doonaa. Bal weydii taariikhda sida arrimahan  oo kale ku danbeeyaan haddii si masuuliyadi ku jirto labda dhinac u wada shaqayn waayaan.
Magac-qalin: Abdo

Tahriibe Mise Qurbo-jooge, Jaahil Mise Mutacallin.




Garnaqsi: Tahrribe mise Qurbajooge; Jaahil mise mutacalin.W/Q: Prof.Abdi A. Jama.

Haddii uu ku guulaysto tahriibta iyo dalandoolka wuxu u dallacayaa qurbojoog. Markaa waa qof muwaadin ah oo fiican.  Wuxu ka mid noqonayaa  kuwa dalka soo dhisa, dadkeenana soo masruufa, Haddii uu ku guuldarraysto waa qof aan la jeclayn, waxana dusha lagaga tuuraa nacdal.........Ma sidaas-baa?!!!!

Dhinaca kale, markaynu ka hadlayno maxaa sabab u ah tahriibta.  Marka hore, wali ma ka samaynay daraasad cilmiyeysan, marka laga yimaado fikradaha aynu meelahaa ku qor-qorno ama hadallada gole ka fuulka ah ee aynu ka tuur-tuuro kulamada iyo xafladaha faraha badan ee aynu gaalaa baxno.

Waxan halkan ku soo gudbinayaa fikrad laga yaabo in ay sees u noqon karto cilmi-baadhista loo baahan yahay in lagu sameeyo arrinkan labada weji leh: Qurbo joogVsTahriibe. Daraasadda aynu kor ku soo sheegnay marka la sameeyo, waxa dhici karta in ay beeniso ama ay ayiddo fikraddan aan halkan ku soo bandhigi doono ee la xidhiidha sababta keentay tahriibka.

Figradda u horraysaa waxay odhanaysaa, Tahriibta waxa salka u ah ma aha inankii ama inantii oo darxumo ku dhacday. Waxay u badan yihiin dad la daryeelay hadday noqoto xagga cuntada, huga, ama hoyga, maadaama inta badan ay ka soo jeedaan qoysas iska ladan ama meel dhexaad ah. Markaa sababtu maxay noqon kartaa? Waxay figraddu leedahay: Sababta Tahriibtu waa arrin nafsi ah(psychology), taasoo uu inanku ama inantu ay tabayso wax ka maqan. Talow, waxaasi waa maxay?

Figraddu waxay leedahay dhallintu waxay tabayaan in aynaan u samayn tusaalihii ay ku dayan lahaayeen ee ay higsan lahaayeen(Role models). Matalan, waxay u arkaan in ay luntay mudnaantii iyo wixii lagu mutaysanayay mudnaanta. Waxaan is leeyahay mashkiladdan ayaa ugu muhiimsan marka laga hadlayo waxyaalaha sababa tahriibta , taasoo ka dhigaysa  asbaabaha kale qaar soo- raac ah.

Arrinkaas aynu kor ku soo sheegnay ee mudnaanta luntay waxay xidhiidh la leedahy inqilaabka la yaabka leh ee ku dhacay dadkeena dhawr iyo labaatankii sannadood ee u danbeeyay, halkaas oo turubkii nolosha oo dhan uu isku dhex-daatay. Wixii innagu dhacay wax sahlan muu ahayn. Haddii aad u haysato in waddankan iyo dadkani u baahan yihiin maamul kaliya, gu’ maad j irin. Wuxu waddankani u baahan yahay dib u unkid iyo dib u qaabayn. Waxba yaan lagu deg-degin gidaar dhisid iyo bilic samayn.  Maah-maah  Somaaliyeed baa tidhaa : “Milil dusha lagama dhayo”.

Qalad hayga fahmin, ma ahi qof aad u muxaafid  ah ama  midigta fog ah. Runtii, anigu,  shaqsi ahaan,  isbeddelka waan jecelahay, laakiin kii ina soo maray wuxu ahaa mid qiyaame ah(Revolution not evolution) oo ay adag tahay sida wax-walba  halkii saxda ahaa dib loogu soo celiyo. Jaahilkii ama badawgii ayaa ina fahmay intii aynu rogmad-ka ku jiray, ka dib markii uu arkay kuwii mutacallimiinta sheeganayay ee hoggaanka dalka  lagu aaminay oo qabyaalad walaaqanaya. Oo yaa ka badiya isaga taas, yaase ka laan-dheeraysan, haddii arrinka meesha lagu hayaa intaas uun yahay.  Aniguna--qoraaga maqaalka—daw iyo garba waan siiyay ninkaa odayga ah, waliba xaal-na waan ugu darayaa soo hadal qaadkaa aan soo hadal qaaday. Hooraayihii Burco ayaa laga hayaa:  “Ciyaalkii baa i ogaaday”. Laakiin,  ma laga yaabaa inuu Hooraaye isagu foolka lahaa.!!!!!!!


Magac-qoraal:Abdo











Friday, May 3, 2013

Somaliland iyo kala kaca siyaasadda Somaliya.




Somaliland iyo Kala kaca siyaasadda Somaliya.W/Q:Prof.Abdi A.Jama

Shaki kuma jiro in wadahadalladii London, Dubai iyo Ankara ay yihiin kuwa taariikhiya oo aan rajaynayno in ay ku dhammadaan guul dhinac kastaba ah. Si kastaba ha ahaatee, waxa soo ifbaxday in dhinacyo ka mid ah dawladda Somaliya oo aan ahayn reer Banaadir ay ka biyo diideen sida wadahadalladu u socdaan. Dadkani waxay ku andacoonayaan in Somaliland loo sameeyay waxyaalo aanay ahayn in laga yeelo. Iyagu waxay malaha u fadhiyeen in si duuddub ah oo degdeg ah loogu sheego Somaliland in ay tahay gobol ka mid ah Somalia, midnimada Somaliyana muqaddas tahay. Sidaasna muu samayn wafdiga Somaliya ee Ankara tegay.

Haddaba, muxuu daaran yahay warwarka ciddan aynu kor ku soo sheegnay? Runtii, aniga aragtiyada, wuxu warwarkoodu la xidhiidha laba arrimood . Waa ta hore, in wadahadalladani ku dhammaadaan arrin aanay jeclayn oo ah Somaliland oo gooni isu taagta. Waa ta labaade, in haddiiba ay ka badbaadaan qalladaa ama ballaayadaa hore (gooni isu taagga), waa sida ay u arkaane, in dawladda Somaliyeed ee mustaqbalku noqoto mid isu booddo ah—South-North arc—taasoo ka shidan ama ka nool Muqdisho iyo Hargeysa, halka waddanka intiisa kale uu noqonayo soo raac—Annex-- waa sida ay u arkaane.

Si aanay u dhicin ama ay uga hortaagaan suuragalnimada labadaa arrimood ee aynu kor ku soo sheegnay, waxay ciddani bilawday in ay ku eedeeyaan dawladda Somaliya in ay meel kaga dhacayso nidaamkii fedraalka ahaa ee lagu heshiiyay iyagoo u u jeeda wa mare:  marka Somaliland loola xaajoodo sidii dawlad madax bannaan waxa meel lagaga dhacay federaalkii maxaa yeelay waxay ahayd in loola macaamilo sidii gobol ka mid ah Somaliya. Wa marka kale’e: haddiiba Somaliland ay tahay gobol ka mid ah Somaliya, wali ma aha in la siiyo ahmiyad ka badan tan gobolada kale, macnaha in meesha laga saaro in Somaliland ay lixdankii ahayd dawlad gooniya oo ku soo biirtay Somaliya, balse loo arko gobol la mid ah Kismayo ama Baydhabo oo kale’e, si aanay meesha u iman jeegaanta waqooyi-Konfur ee ay ka dabin dhawrayaan.

Waxan u sheegi lahaa ciddaas kor aan ku soo sheegay:  Waa ta kowaad’e, Caqliyadda aad ku fikiraysaan waa mid gabawday ama waqtigeedii dhacay, maxaa yeelay, haddaan tiina idiin raaco, labada arrimood ee aad ka baqanysaan, waa ta hore’e, haddii wadahadladu ku biyo shubtaan ictiraafka Somaliland, taasi idiin ma dara oo ma ha sida moodaysaan, maxaa yeelay bal is weydii oo maanta Djibouti ma dhib bay kugu haysaa. Bal iskaba daaye,  Somaliland baa kaaga sii fiicnaanaysa, waayo iyada waxbaad ku leedahay. Waa ta labaade, haddiiba la is raaco—dood ahaan—wixii is doonaya cidina ma kala celin karto, marka doorashooyin la galo Matalan, waxa dhici karta in reer Garoowe iyo reer Hargeyasa is raacaan sidii horeba u dhacday markii ay is raaceen A/rashii Ali Sharmarke iyo Ina Cigaal. Taas macnaheedu waxa weeye wuxu waa siyaasad oo khasab ma aha in laba degaan ay waligood is caashaqsanaadaan.

Haddii arrinku sidaa sare yahay, waxan idiin soo jeedin lahaa in aydaan inoo horseedin balaayo iyo colaado hor leh oo aan Alle ina badin,  maadaamaa maanta ninna aanay waxba ka maqnayn. Waa haddii aynu gar-waaqsannahay inuu dhammaaday cahdigii is  muquuninta iyo sadbursiga banii’aadan sameega ah.

Magac-qalin: Abdo.