Hiv aids-ka iyo
mukhadaraadka By: Prof. Abdi A. Jama.
Marka laga yimaaddo hababka kala duwan ee sida tooska ah loogu kala qaado cudurkan halista ah ee Hiv aids-ka, waxa jirta in mukhadaraadku ka mid yahay mid qeyb weyn ka qaata fiditaanka xanuunkan. Wuxu uga qeyb qaata si toos ah iyo si aan toos ahayn.
Marka la soo hadal qaado
mukhadaraadka iyo Aids-ka waxa maskaxda dadka ku soo dhacda irbadaha ay
isticmaalaan dadka isku muda mukhadaraadka. Dadkaasi waxay dabeecad u leeyihiin
in ay irbad kaliya ay wadaagaan dhawr qof, sidaas oo ay isugu gudbiyaan
cudurkan masiibada ah.
Markaa taas laga yimaaddo, waxa jirta
in mukhadaraadka uu ka mid yahay khamriga, xashisshadda la cabbo iyo mararka qaarkood qaadka aynu isticmaalo in ay
ka qeyb qaataan khatarta xanuunka. Macnaha dadka isticmaala mukhadaraadkan
waxay u bandhigan yihiin xaunnuunkan si ka badan dadka aan isticmaalin.
Waxa laga yaabaa, akhriste inaad is
weydiinayso, side bay dadkani ugu bandhigan yihiin khatarta xanuunka?. Runtii
sababtu waxa weeye iyadoo qofka isticamaala daroogooyinkan ay ka lumayso
qiyaasta saxa ah ama go’aan qaadashada saxda ah(Sound judgment), sidoo kale waxa
qofka ka luma xishoodka ama iscalinta(inhibition) taasoo keenaysa inuu qaato
go’aano qaldan oo aanu qaateen sida inuu isku qaado qof aanu la sameeyeen galmo
haddii uu saaxi yahay. Waxa dhici karta inuu la qurux bato ama uu soo jiito qof
aanu waxba weydiiyeen haddii uu saaxi yahay. Jaadka ama qaadka laftiisu wuu
lumiyaa qiyaasta saxda ah ee quruxda iyo soo jiidashada.
Sidaa darteed, anigoo ah masuulka
dhawaan loo magacaabay hay’adda la dagaalanka Aids-ka waxan ku fikirayaa in aan
hawsha ku darsano sidii arrinkaa wax looga qaban lahaa. Taasina dabcan waxay u
baahan tahay in marka hore loo sameeyo siyaasad iyo xeerar. Haddii ay jiraana
dib loo eego. Idinkana waxan idinka codsanayaa in aad wixii talo ah ama tusaale
ah aad iigu soo dirtaan email-kaga oo ah abdirrahman99@hotmail.com
No comments:
Post a Comment